Żywiec – czy to Małopolska czy Śląsk?
Nie zdawałem sobie sprawy, że to taki dylemat dla mieszkańców tego miasta. Dziś Żywiec jest na Śląsku, a przed i po drugiej wojnie światowej leżał w województwie krakowskim. Wielu mieszkańców Żywca zdaje sobie sprawę z tego, że ich miasto należy obecnie do województwa śląskiego, ale sercem wciąż pozostaje przy województwie małopolskim. Widać to chociażby po ilości studentów z Żywiecczyzny na krakowskich uczelniach oraz w wypowiedziach żywczan.
Dzieje Żywca były dość burzliwe, ale i znamienite. Miasto leży nad rzeką Sołą, na południu województwa śląskiego. Mieszka tu ponad trzydzieści tysięcy mieszkańców, zwanych góralami żywieckimi. Historia zaczyna się na górze Grójec, gdzie znajdowały się osada pasterska i gród strażniczy. Wiódł tędy szlak handlowy z grodu Kraka na braterskie Węgry. Później wzniesiono tu zamek obronny. Mieszczanie gromadzili się w XIV wieku przy obecnych przedmieściach, w Starym Żywcu. Władali tu książęta cieszyńscy i potem oświęcimscy. W ręce czeskie trafiła w 1327 roku.
Zdjęcie z gór - Untitled by m koch, on Flickr
Żywiec powrócił w polskie ramiona w 1456 roku dzięki królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi. Piętnaście lat później król wręczył okolicę Piotrowi Komorowskiemu. Ten w 1477 założył w pobliżu nową mieścinę. Od Zygmunta I Starego w 1518 roku otrzymała ona przywileje handlowe. Dziewiętnaście lat potem Żywiec miał już prawo wyrobu słodu na piwo i wyszynku trunków. Pod koniec XVI wieku rozbudowano zamek żywiecki, przyznano prawo do jarmarku i składu.
W połowie XVII wieku miasto splądrowali Szwedzi. Od 1772 roku do końca pierwszej wojny światowej Żywiec był pod zaborem austriackim, trafił w ręce Habsburgów. W okresie powojennym miasto było w województwie krakowskim, a od roku 1975 do 1999 miasto było włączone do województwa bielskiego z siedzibą w Bielsku-Białej. Reforma administracyjna Polski włączyła potem teren do województwa śląskiego.
Żywiec obecnie jest miastem powiatowym. Słynie z cennych atrakcji turystycznych (kościołów, kapliczek, parku geometrycznego, Domku Chińskiego), bliskości do wysokich gór i rozwiniętego przemysłu. Któż nie zna tutejszego browaru? Kultywowanych jest tutaj wiele ciekawych zwyczajów i tradycji właściwych dla gór, takich jak bożonarodzeniowe kolędowanie na Żywiecczyźnie z udziałem dziadów żywieckich zwanych jukacami lub jukocami. Z pewnością warto zawitać do tego regionu Polski.
Ciekaw jestem, co o Żywcu sądzicie Wy.
